آموزش دست دادن به سگ
آموزش «دست دادن» به سگ فقط یک ترفند نمایشی نیست؛ بلکه فرصتی برای تقویت ارتباط شما با حیوان خانگی پشمالویتان است. وقتی سگ یاد میگیرد پنجه جلوییاش را بالا بیاورد و روی دست شما بگذارد، کمکم نسبت به لمس پاهایش احساس راحتی بیشتری پیدا میکند. این مهارت میتواند در مواقع نیاز به معاینه یا کوتاه کردن ناخن بسیار مفید باشد.
در این مطلب از مجله سپنون، آموزش دست دادن سگ را در چند مرحله ساده آموزش میدهیم و روشهای مختلفی برای این کار را ارائه میکنیم. شما همچنین با زمان و مکان مناسب یاد دادن «دست بده» به سگ، وسایل لازم برای این منظور و نکات مهم برای محبوبترین نژادها شامل شیتزو، ژرمن و پامرانین آشنا خواهید شد. تا انتهای مطلب همراه مجله سپنوت باشید.
ترفند «دست بده» برای سگ چیست؟
منظور از «دست بده» درخواست بلند کردن پنجه جلویی سگ و گذاشتن آن روی دست شماست. برای این منظور، سگ را در وضعیت نشسته یا ایستاده قرار میدهیم و با حرکت دست بهسمت او، انگار که میخواهیم دستش را بفشاریم. سگ کمکم یاد میگیرد هرگاه فرمان «دست بده» را میشنود، پنجهاش را بالا بیاورد.
زمان و مکان مناسب برای آموزش دست دادن به سگ
بهترین زمان آموزش سلام دادن به سگ زمانی است که سگ خانگیتان نسبتا آرام و باانرژی باشد و خیلی خسته و هیجانزده نباشد. برای تولهسگها جلسات کوتاه، مفرح و بازیمحور را در نظر بگیرید، چون تمرکزشان کم است. برای سگهای بالغ میتوانید زمان جلسات را کمی افزایش دهید، اما باز هم از طولانی شدن بیش از حد جلوگیری کنید. بهطور معمول، بعد از یک پیادهروی کوتاه یا بازی ملایم، سگ کمی انرژی خود را تخلیه میکند و آمادگی بهتری برای یادگیری دارد.
همچنین آموزش را در محیطی آرام و بدون حواسپرتی انجام دهید. زمین صاف و بدون لغزش باشد تا سگ راحت بنشیند یا بایستد. قبل از شروع آموزش، مطمئن شوید سگ شما دستشویی کردهاست و گرسنگی متوسطی دارد (نه پرخوری کرده و نه کاملا گرسنه باشد). شما میتوانید با نحوه آموزش دستشویی به سگ نیز در مجله سپنوت آشنا شوید.
وسایل لازم و نکات مهم برای آموزش
قبل از اینکه به حیوان خانگی خود نحوه دست دادن را یاد بدهید، باید برخی موارد را آماده کنید و برخی نکات را درنظر بگیرید. چند وسیله ساده و چند نکته کوچک میتوانند تفاوت زیادی در نتیجه آموزش ایجاد کنند:
- تشویقیها: خوراکیهای کوچک و پرطرفدار مثل تکههای مرغ یا پنیر، قطعههای کوچک هویج پخته یا انواع دیگر تشویقی سگ آماده کنید. تکهها باید متناسب با جثه سگ باشند؛ برای سگهای کوچک مانند پامرانین از تشویقیهای ریزتر و برای سگهای بزرگتر از تکههای بزرگتر استفاده کنید. هدف این است که سگ با لذتی هر چند کوچک، رفتار درست را تکرار کند.
- کلیکِر (یا نشانگر صوتی): اگر کلیکر در دسترس دارید، برای علامتگذاری لحظه دقیق اجرای رفتار صحیح از آن استفاده کنید. کلیکر یا هر صدای کوتاه ثابت (مثلا کلمهی «آفرین») به سگ میفهماند دقیقا چه زمانی حرکت مورد انتظار را انجام دادهاست. استفاده از این ابزار سرعت یادگیری را بالا میبرد. در صورت عدم دسترسی به کلیکر میتوانید از تحسین کلامی یا صدای آشنا در همان لحظه استفاده کنید.
- قلاده و بند هدایت: اگر سگ شما پرجنب و جوش است یا در محیط آموزش ممکن است دور شود، میتوانید از قلاده سبک و بند برای کنترل ملایم استفاده کنید. البته مراقب باشید که سگ آزادانه بنشیند و احساس راحتی داشته باشد؛ مراقب باشید که فشار زیادی به او وارد نشود.
- کوتاه بودن ناخن سگ: ناخنهای سگ را پیش از تمرین کوتاه کنید تا در هنگام دست دادن به دست شما آسیبی نرساند. دست خودتان نیز تمیز و خشک باشد. این نکات ایمنی به سگ کمک میکند با آرامش کامل، پنجهاش را روی دست شما بگذارد.
۳ روش آموزشی رایج؛ لِر، شِیپینگ و کپچر+استفاده از کلیکر
هر سگ با روش خاصی بهتر یاد میگیرد؛ بعضیها دنبال تشویقی میروند و بعضی با صدا واکنش نشان میدهند. قبل از شروع تمرین، شما را با چند روش معروف آموزش آشنا میکنیم تا راحتتر بهترین شیوه را برای سگتان انتخاب کنید:
۱. روش لور (Lure)
در این روش با استفاده از یک تشویقی راهنما، سگ را به حرکت دادن پنجه هدایت میکنید. خوراکی را در مشت بسته جلوی بینی سگ نگه دارید و آرام آن را بالا ببرید تا سگ برای گرفتن تشویقی، پنجهاش را بلند کند.
- مزایا: اجرای اولیه آسان و سریع است و سگ بهسرعت میفهمد چه انتظاری دارید. سگها اغلب با دنبال کردن تشویقی، سریع پنجه خود را بلند میکنند.
- معایب: سگ ممکن است به حرکت تشویقی وابسته شود و بدون آن فرمان را اجرا نکند. اگر زود تشویقی را حذف نکنید، ممکن است سگ فقط وقتی تشویقی ببیند، حرکت را انجام دهد. برای جلوگیری از این مشکل، بعد از چند بار انجام موفقیتآمیز باید بهتدریج تشویقی را کم کنید و آن را با با تشویق کلامی یا نوازش جایگزین کنید.
۲. شِیپینگ (شکلدهی)
در شکلدهی، رفتار «پنجه دادن» را به گامهای کوچک تقسیم میکنیم و برای هر قدم جزئی پاداش میدهیم. مثلا ابتدا هر حرکت کوچک سگ در جهت بالا بردن پنجه را تشخیص میدهیم و تشویقی میدهیم و بهتدریج انتظارات را بالاتر میبریم.
- مزایا: این روش سگ را در حل مسئله مشارکت میدهد و برای آموزش رفتارهای پیچیده مناسب است. سگ با تلاش در هر مرحله پاداش میگیرد و انگیزهاش بالا میماند.
- معایب: نیاز به صبر و دقت مربی دارد و ممکن است زمانبر باشد. اگر پیشرفتهای کوچک را تشخیص ندهید یا پاداش نامناسب دهید، سگ ممکن است گیج شود.
۳. کپچر (Capturing)
در این روش صبر میکنیم تا سگ بهصورت طبیعی پنجهاش را بلند کند و دقیقا در همان لحظه با کلیکر یا تشویق کلامی به او پاداش میدهیم. برای نمونه، اگر سگ بهطور اتفاقی پنجهاش را بالا برد، سریع کلیکر را فشار میدهیم و خوراکی میدهیم.
- مزایا: نیازی به هدایت فیزیکی نیست و از رفتار طبیعی سگ استفاده میشود. روش کپچر مخصوصا برای سگهای ذاتا پرجنبوجوش که ممکن است خودشان پا را تکان دهند، مناسب است.
- معایب: نیاز به دقت و صبر زیاد دارد؛ ممکن است مدتی طول بکشد تا سگ خودش پنجه را بالا ببرد. همچنین موفقیت در این شیوه تا حد زیادی به دقت و پایداری صاحب حیان خانگی در مشاهده رفتار سگ وابسته است.
۴. کلیکِر (نشانگر)
کلیکر، خود، یک روش نیست، بلکه ابزاری برای نشانگذاری است. شما همان لحظهای که سگ حرکت درست را انجام میدهد، کلیکر را فشار میدهید و بلافاصله جایزه میدهید.
- مزایا: کلیکر باعث میشود سگ خیلی سریع متوجه شود چه رفتاری مورد تایید است؛ تاخیر در جایزه بهحداقل میرسد و ارتباط بین حرکت و تشویقی کاملا شفاف میشود. بهعلاوه، صدا و شدت ثابتی دارد که برای سگ ابهام کمتری نسبت به اصوات متغیر ایجاد میکند.
- معایب: اگر مدام از کلیکر استفاده کنید، سگ ممکن است به صدای کلیکر وابسته شود؛ بنابراین بعد از مدتی باید استفاده از آن را کنار بگذارید و بیشتر به کلمات تحسینی یا نوازش متکی شوید. همچنین برای استفاده صحیح از کلیکر، مربی سگ باید هماهنگی دست و چشم خوبی داشته باشد تا دقیقا در لحظه درست کلیک کند.
راهنمای آموزش دست دادن به سگ (روش ساده با تشویقی)
با دنبال کردن مراحل مشخص و استفاده از تشویقیها میتوانید این دست دادن یا سلام دادن را بهشکل لذتبخش و موفقیتآمیز به سگ خانگی خود آموزش دهید:
گام اول: آمادهسازی و انتخاب جایزه
ابتدا مکانی آرام و بهدور از سر و صدا انتخاب کنید و تشویقیهای کوچک و مناسب را آماده کنید. سگ را تشویق کنید در وضعیت نشسته یا ایستاده در مقابل شما آرام بایستد. مطمئن شوید که سگ مقداری گرسنه است (ساعتی از غذا گذشته) تا تمرکز بهتری داشته باشد. اگر بخواهید با بند کار کنید، یک قلاده نازک ببندید تا سگ آزادی حرکت داشته باشد، ولی کنترل شود.
گام دوم: مشت بسته در مقابل بینی و صبر برای بلند شدن پنجه
یک تشویقی کوچک را در مشت خود بگذارید و مشت را مقابل بینی سگ نگه دارید. سپس دستتان را بهآرامی بالاتر ببرید، اما نه خیلی بالا؛ هدف این است که سگ برای دیدن تشویقی مجبور شود وزنش را روی یک پا بیندازد و پای دیگر را بردارد. ممکن است ابتدا سگ دست یا صورتتان را ببوسد یا لیس بزند؛ صبور باشید و منتظر بمانید تا حداقل یک پنجهاش را برای لحظهای بلند کند. در این لحظه هنوز فرمان ندهید، فقط صبر کنید و آماده باشید!
گام سوم: گرفتنِ پنجه و گفتنِ فرمان کلامی
بهمحض اینکه سگ پنجهاش را بلند کرد و بهسمت مشت شما حرکت داد، با دقت پنجه را بگیرید یا اجازه دهید روی دستتان بگذارد. همان لحظهای که پنجه به دست شما رسید، فرمان کلامی «دست بده» (یا هر کلمه دلخواه) را بگویید و سریع تشویقی را از مشت دیگر به او بدهید. در عین حال با لحنی مهربان او را تشویق کنید؛ مثلا بگویید «آفرین» و دستش را نوازش کنید. در این مرحله سگ شما متوجه میشود که وقتی پنجه را روی دستتان میگذارد، پاداش و تمجید دریافت میکند.
گام چهارم: حذف تدریجی تشویقی و تقویت صوتی/لمسی
پس از چند بار انجام موفقیتآمیز دست دادن، کمکم پاداش غذایی را کنار بگذارید و بهجای آن با کلمات تحسینآمیز یا نوازش او را تشویق کنید. در این مرحله باید دست خود را بازتر کنید تا سگ یاد بگیرد پنجهاش را روی دست خالی بگذارد. هر بار که سگ پنجه میدهد و شما فرمان را میگویید، بهسرعت تحسینش کنید.
اگر در این مرحله سگ گیج شد یا ارتباط را فراموش کرد، چند بار دیگر از گام قبل با مشت بسته استفاده کنید و دوباره یادآوری کنید. هدف نهایی این است که سگ با شنیدن کلمه «دست بده» بدون نیاز به تشویقی فیزیکی، پنجهاش را بالا بیاورد.
نکات مخصوص نژادهای مختلف: شیتزو، ژرمن شپرد و پامرانین
هر نژاد سگ ویژگیها و نیازهای خاص خود را دارد و همین موضوع باعث میشود روش آموزش «دست بده» به سگ تفاوتهایی داشته باشد. البته مراحل کلی آموزش دست دادن سگ برای همه نژادها یکسان است؛ با این وجود برای برخی نژادها باید نکاتی را رعایت کنید.
در ادامه با نکات کلیدی این آموزش برای سه نژاد محبوب شیتزو، ژرمن شپرد و پامرانین آشنا میشوید:
۱. نکات آموزش دست دادن شیتزو
سگهای شیتزو بهخاطر جثه کوچک و طبیعت مستقلشان بهطور معمول زود خسته میشوند. بنابراین جلسات آموزشی این نژاد باید بسیار کوتاه و بازیمحور باشد تا حوصلهاش سر نرود. از پاداشهای غذایی کوچک و خوشمزه مانند تشویقی ماهی کیلکا برای سگ خود استفاده کنید و تمرین را شبیه یک بازی لذتبخش در نظر بگیرید. تشویق مداوم و پاداشهای مکرر به سگ شیتزو انگیزه بیشتری میدهد.
۲. نکات آموزش دست دادن سگ ژرمن شپرد
ژرمن شپردها سگهای باهوش، فعال و سختکوشیاند که نیاز به آموزش هدفمند و منظم دارند. برای موفقیت با این نژاد، برنامه تمرین را شفاف و مرحلهبندیشده بچینید. با یک کلمه مشخص مثل «دست بده» و لحن محکم فرمان دهید و بلافاصله جایزهای ارزشمند به سگ بدهید تا موجب تقویت رفتار مثبت سگ خانگیتان شود.
سگهای ژرمن شپرد سرعت یادگیری خوبی دارند، اما برای چنین آموزشی به مربی مصمم و پاداشهای منظم هم نیازمندند.
۳. نکات آموزش دست دادن سگ پامرانین
پامرانینها سگهای کوچک و پر انرژی هستند. شما باید بهخاطر اندازه کوچک دهانشان، به این سگها در طول آموزش، تشویقیهای خیلی ریز و کوچک بدهید. جلسات آموزشی این نژاد نیز باید کوتاه و با تنوع و بازی همراه باشد تا حوصلهاش سر نرود. صبور و ملایم باشید؛ پامرانینها گاهی لجباز میشوند، پس با لحن آرام و تشویق زیاد پیش بروید.
اگر سگ کوچک شما هنگام دست دادن، پنجهاش را کامل یا صحیح روی دستتان نمیگذارد، با ترکیبی از خوراکی تشویقی، نوازش و کلمات محبتآمیز او را تشویق کنید.
آموزش لذتبخش با تشویقیهای سپنوت
آموزش «دست دادن» به سگ، تمرکز و اعتماد به نفس حیوان خانگیتان را بالا میبرد؛ انجام این تمرین ذهنی و بدنی به سگ کمک میکند آماده یادگیری آموزشهای پیشرفتهتر شود. با تمرین منظم و روشهای مناسب، سگ شما بهسرعت این مهارت را یاد میگیرد و با دریافت انواع تشویقی از لحظات آموزشی لذت میبرد.
سپنوت تامین کننده انواع تشویقی سگ و گربه با کیفیتی بسیار مرغوب، قیمت رقابتی و ارسال به سراسر کشور است. شما میتوانید خوراکیهای تشویقی مختلف را با خیالی آسوده از سپنوت تهیه کنید. اگر این مطلب برای شما مفید بود، پیشنهاد میکنیم مقاله اصلاح موی سگ با ماشین را نیز مطالعه کنید.
سوالات متداول
۱. چقدر طول میکشد سگم دست دادن را یاد بگیرد؟
بسته به نژاد و انگیزه سگ، بهطور معمول چند روز تا چند هفته تمرین کوتاه و منظم کافی است.
۲. آیا همه سگها میتوانند دست دادن را یاد بگیرند؟
بله، فقط روش و زمانبندی آموزش باید متناسب با انرژی و شخصیت سگ باشد.
۳. اگر سگم پنجه را اشتباه بگذارد، چه کنم؟
صبور باشید و بدون تنبیه، دوباره با تشویقی و فرمان کلامی تمرین را تکرار کنید.
۴. آیا بدون تشویقی هم میتوانم آموزش دهم؟
بله، اما در ابتدا استفاده از خوراکی انگیزه را بالا میبرد؛ پس از مدتی میتوانید جایزه را با تحسین و نوازش جایگزین کنید.
۵. چه زمانی بهترین زمان آموزش است؟
بعد از پیادهروی کوتاه یا بازی ملایم، وقتی سگ آرام و آماده تمرکز است، بهترین زمان برای آموزش کوتاه و مفرح است.
